นับเป็นช่วงเวลาเพียงไม่กี่ปี ที่สื่อ Podcast ได้ก้าวเข้ามามีบทบาทในอุตสาหกรรมบันเทิงอย่างคาดไม่ถึง มีสตูดิโอที่ก่อตั้งขึ้นเพื่อผลิตรายการ Podcast มากมาย แบรนด์ต่าง ๆ ที่สนใจใช้ Podcast เพื่อเข้าถึงกลุ่มลูกค้า ซึ่งพิสูจน์แล้วว่าเพียงเสียงอย่างเดียว ก็สร้างอิทธิพลกับผู้ฟังได้จริง จนกระทั่งในสัปดาห์ก่อน Listen Notes ซึ่งรวบรวมตัวเลขและสถิติของ Podcast ได้เผยตัวเลขที่น่าตกใจ นั่นคือ ในช่วงเวลาเพียง 2 ปีมานี้ กลับมีจำนวนของรายการ Podcast เกิดใหม่ลดลงกว่า 80% เหตุการณ์นี้เป็นสัญญาณอันตรายของ Podcast? หรือจริง ๆ แล้วอาจจะไม่มีอะไรเลยก็ได้
อ้างอิงตัวเลขจาก Listen Note ซึ่งเก็บข้อมูลของ Podcast จากทั่วโลก ได้เปิดเผยตัวเลขของ Podcast รายการใหม่ที่ลดลงเรื่อย ๆ ไล่จากปี 2020 ที่เคยพีคสุดด้วยรายการเกิดใหม่ 1,109,000 รายการ ก่อนจะลดลงมาในปี 2021 เหลือ 729,000 รายการ จนถึงในปี 2022 ที่เหลือเพียง 219,000 รายการเท่านั้น
และไม่ใช่เพียงฝั่งผู้ผลิตเท่านั้น เพราะในฝั่งของผู้ฟังก็ลดลงด้วยเช่นกัน โดยอ้างอิงจากผลสำรวจของ Infinite Dial ที่เก็บข้อมูลจากกลุ่มผู้ฟังสหรัฐ พบว่าจากเดิมที่ยอดผู้ฟังของ Podcast เติบโตต่อเนื่อง และพีคสุดในปี 2021 ที่มียอดผู้ฟังถึง 41% ในเดือนก่อนหน้า แต่ในปี 2022 ตัวเลขนี้กลับตกลงมาเหลือ 38%
ซึ่งสิ่งที่เห็นได้ชัดที่สุดจากตัวเลขเหล่านี้คือ ทั้งฝั่งผู้ฟังและผู้ผลิต Podcast ที่เติบโตขึ้นสุดขีดในช่วงปี 2020-2021 นั้น มีเหตุผลมาจากโรคระบาด และส่งผลให้คนที่กักตัวอยู่บ้านได้ใช้เวลาว่างเพื่อเริ่มต้นทำ Podcast รวมถึงการเปิด Podcast ไว้เป็นเพื่อนยามเหงา ตรงข้ามกลับในปี 2022 ซึ่งมาตรการล็อคดาวน์เริ่มผ่อนคลาย คนจึงออกไปกิจกรรมอื่น ๆ มากขึ้น นั่นก็เป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้ความนิยมของ Podcast น้อยลงตามไปด้วย แต่ทั้งนี้ จากตัวเลขสถิติที่ลดลงกว่า 80% บ่งบอกว่ามันต้องมีเบื้องหลังที่มากกว่านี้ ซึ่งนั้นก็คือ “Anchor”
Anchor คือแพลตฟอร์มสร้าง Podcast ซึ่งเปิดตัวในปี 2018 โดยคุณสมบัติพิเศษของ Anchor ก็คือผู้ใช้งานทุกคนสามารถอัดเสียงตัวเองได้บนแอปพลิเคชัน และสามารถเผยแพร่ Podcast ของตนเองได้ ไปยังแพลตฟอร์มอย่าง Spotify, Google Podcast รวมถึง Apple Podcast ได้อัตโนมัติ โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายใด ๆ
ซึ่งปัญหาที่ตามมาก็คือ ในเมื่อทุกคนสามารถทำ Podcast ได้ง่ายขนาดนี้ จึงทำให้เกิดคนที่อยากลองทำ แต่ไม่ได้คิดจริงจังในกระบวนการผลิต เราจึงได้เห็น Podcast ที่มีชื่อตอนง่าย ๆ และมีความยาวเพียง 1 วินาทีปรากฎขึ้นมาให้เห็นบน Apple Podcast และแพลตฟอร์มอื่น ๆ
จุดเปลี่ยนสำคัญได้เกิดขึ้นในช่วงกลางปี 2021 เมื่อทาง Apple Podcast ได้ปิดระบบการเปิดรับ Podcast อัตโนมัติจาก Anchor ซึ่งจะส่งผลให้ Podcast จากผู้ใช้ทั่วไปปรากฎน้อยลง โดยจากการวิเคราะห์ของสื่อ Podnews ได้พบว่า หากเทียบกันระหว่างปี 2020 กับปี 2022 เพียงบน Anchor เท่านั้น ก็มีรายการ Podcast ที่ถูกส่งไปให้ Apple Podcast ที่น้อยลงไปกว่า 500,000 รายการ
ดังนั้น ตัวเลขของรายการใหม่ 80% ที่ลดลงนี้ จึงอาจหมายถึง Podcast จากผู้ใช้งานหลากหลายคน ที่ผันตัวมาลองทำและยกเลิกไป ซึ่งข้อมูลนี้ยังสอดคล้องกับสถิติของ Listen Notes ที่พบว่า ถึงแม้ ”รายการใหม่” จะลดลง แต่ “จำนวนตอนใหม่” ยังค่อนข้างคงที่ เทียบระหว่างปี 2020-2022 จะเห็นว่าจำนวนตอนใหม่ของ Podcast ลดลงไป 13% เท่านั้น
หรือหากย้อนกลับไปดูในช่วงปี 2010-2018 หรือระยะเวลา 8 ปีเต็มนี้ จะพบว่ามี Podcast รายการใหม่เกิดขึ้น 369,545 รายการ เทียบกับช่วงเวลา 2020-2021 ซึ่งมี Podcast รายการใหม่เกิดขึ้น 1,318,646 รายการ จึงบ่งบอกอย่างชัดเจนว่า ช่วงเวลาของการระบาดมีผลต่อการผลิตคอนเทนต์แนว Podcast ให้เพิ่มขึ้นเป็นประวัติการณ์ และจึงไม่แปลกหากจำนวนของรายการใหม่นี้จะลดลงเมื่อเวลาผ่านไป
สิ่งที่เกิดขึ้นนี้ จึงไม่ได้หมายความสื่อ Podcast กำลังจะตายหรือถึงกาลอวสาน เพราะปัจจุบันเรายังสามารถเห็นผู้ผลิตคอนเทนต์แนว Podcast ที่โด่งดังและประสบความสำเร็จเกิดขึ้นใหม่ไม่น้อย
แต่จากตัวเลขของคนฟังที่ลดลง ก็ชี้ให้เห็นว่าไม่มีสื่อใดในโลกที่นิยมคงกระพัน เป็นเรื่องธรรมดาที่สื่อทุกรูปแบบจะมียุคทอง และจุดอิ่มตัวของตัวเอง ดังที่เคยเกิดขึ้นกับสื่อวิทยุ หรือการเขียนบล็อก ซึ่งก็ไม่ได้รับความนิยมเทียบเท่ากับเมื่อก่อน
เมื่อ 3 ปีที่แล้ว คนเคยมอง Podcast ในฐานะสื่อน้องใหม่ที่มีพื้นที่สำหรับครีเอเตอร์ทุกคน แต่มาในวันนี้ตลาดของ Podcast กำลังเข้าสู่จุดสูงสุดแห่งการแข่งขัน เราจึงได้เห็นทั้งคนที่ทำสำเร็จและล้มเหลวระหว่างทาง ตลอดปีนี้และอนาคตข้างหน้า จึงเป็นบทพิสูจน์แท้จริงของครีเอเตอร์ที่ต้องการยืนหยัดอยู่ในวงการ Podcast ต่อไป
อ้างอิง : Niemanlab, Podnews, Listen Notes
